By; Ngura Sailo Zofa
Dan narânin thumal, amaha parts of speech hrang neite hi ziah zawm tur a ni.
Ziah zawm tur tam ber chu prefix (thuhmabet) leh suffix (thuhnungbet)-te hi an ni.
Tun țum chu thuhnungbet ve thung aw ni ang.
THUHNUNGBET (SUFFIX)
1. ‘a’ suffix-a hman dan:
– Aizawla cheng ka ni.
– Nulaa chhiar a ni ve ta.
– Mahnia tih ka duh.
– Sual chu suala thungrulh loh tur.
– Selinga pianga seilian ka ni.
– Nichina lo kal kha i pu a ni maw?
– A mawl naa a hmelțha hle.
2. Ah
– Mizoramah, London-ah, KȚP-ah, keimahah, hnungah, dawtah, kiangah, …
– Hetiang hunah hi chuan suffix a ni lo.
Ah! Nang i ni maw? (Interjection)
– Chhangban ah khat hi ka duhtawk viau. (Verbal noun)
– Naupang ipte ah tur ka lei a. (Verb- modified form of ‘ak’)
– Chem hriamin mi ah chu le! (Modified form of ‘ât’)
* Atan tihnaa hman a nihin ziah hran a ni bawk.
– Nupuiah mi nei ta che.
– I puan rawng chu kawrah a mawi ngawt ang.
3. Awm
– Awihawm, zahpuiawm, uiawm (uih ni lovin), ninawm, duhawm, ngeiawn, rapawm, zahawm, tenawm, huatawm, chimawm, sitawm, …
4. Ho
– Sipaiho, kal loho, anniho, retheiho, …
5. In
Takin, turin, pathumin, rinnain, kalin, …
6. Na
– Awmna, chakna, muanna, hlimna, rinawmna, zawhna, inneihna, fakna, duhamna, hmangaihna, lainatna, chapona,…
7. Pui
– Anpui, chipui, Congress-pui, upatpui, pawlpui, inkhawmpui, … (Mate)
– Awmpui, kalpui, nuihpui, zawnpui, thawhpui, manganpui, buaipui, …
– Arpui, chempui, inpui, rulpui, keipui, nopui, vawkpui, khawpui, hreipui, hapui, ….
8. Sak
– ngensak, biaksak, peksak, paihsak, hnawlsak, zawnsak, laksak, chhuhsak,…
9. San
– Kalsan, kirsan, pensan, vah bosan, mutsan, kiansan, ngawihsan, …
(Ensan, hawisan, nuihsan, … Suffix a ni ve lo)
10. te (plural siamtu)
– Ringtute, rimawi tumtute, zitirte, naupangte, kal lote, …
11. tê:
– artê, uitê, bawngtê, keitê, fiantê, mutê, khuangtê, …
12. Thlâk
– hahthlak, lungngaihthlak, manganthlak, zahthlak, chauhthlak, mawlthlak, hahdamthlak, atthlak, rapthlak, …
13. Tir
– Nihtir, chantir, kaltir, insualtir, hriattir, entir, …
14. Tu
– Betu, sawitu, in satu, hla satu, endiktu, fuihtu, thuhretu, khawngaihtu, hmangaihtu, lainattu,…
*Intransitive verb-ah ‘tu’ an belh ve ngai lo.
Zâitu, țhutu, dingtu, kaltu, lâwntu, chhotu, muhiltu, … (Dik lo)
15. Zia
– Nihzia, ranzia, thukzia, sanzia, seizia, zauzia, mawizia, duh lohzia, finzia, …
Thu lakna:
MIZO ȚAWNG ZIAH DAN (Revised & enlarged)
Mizo Language Committee Book No. 1